82. rocznica wybuchu II wojny światowej

O godzinie 4:43 w dzienniku pokładowym niemieckiego okrętu Schleswig-Holstein zapisano: „Okręt idzie do ataku na Westerplatte”. Dwie minuty później rozpoczął ostrzał Westerplatte. Tak rozpoczęła się II wojna światowa. Wkrótce wojenna zawierucha dotarła do Wiskitek.

“1 września 1939 roku wybuchła II wojna światowa. W październiku powołane zostało przez władze okupacyjne Generalne Gubernatorstwo – niemiecki protektorat na ziemiach polskich. Kraj ten podzielono na dystrykty i powiaty. Zachowano dotychczasowy podział lokalny. Niemcy powołali dystrykt warszawski wraz z powiatem grodzisko mazowieckim (w miejsce błońskiego) i gminami: Żyrardów-Wiskitki oraz Guzów. Do powiatu grodzisko-mazowieckiego przyłączono także gminę powiat sochaczewski z gminą Szymanów. Okupant w dniu 28 listopada 1939 roku wydał zarządzenie „o zarządzie gmin polskich”. Gminy stały się odtąd narzędziem władz okupacyjnych. Władze niemieckie zniosły samorząd wiejski. Rozwiązano rady gminne, zarządy gmin i rady gromadzkie. Pozostały tylko organy wykonawcze – wójt i sołtysi oraz urząd gminy z sekretarzem. Niemcy nie mogli zastąpić całego aparatu administracyjnego swoimi ludźmi. Przedwojenni wójtowie i sołtysi najczęściej pozostawali początkowo na swoich stanowiskach. Odsetek Niemców wśród nich był znikomy. Wójtowie i sołtysi stali się funkcjonariuszami niemieckich starostw. Do ich głównych zadań należała organizacja kontyngentów oraz wyznaczanie ludzi do pracy przymusowej. Mieli też obowiązek wskazywania osób współpracujących z podziemiem oraz osób ukrywających się. W okresie wojny i okupacji hitlerowskiej w latach 1939 – 1945 mieszkańcy Wiskitek poddani byli podobnym prześladowaniom jak ludność wszystkich miast i wsi polskich. Sytuacja społeczno gospodarcza pogorszyła się bardzo w lutym 1941 roku gdy z Wiskitek wywieziono do getta warszawskiego wszystkich Żydów, czyli około 40 proc. mieszkańców miejscowości. Wśród wywiezionych byli kupcy, sklepikarze, szewcy, krawcy i wielu innych rzemieślników, to spowodowało upadek gospodarczy miasteczka. Gdyby do liczby wywiezionych Żydów dodać robotników przymusowych wywiezionych do Rzeszy to z Wiskitek ubyło ponad 2180 osób. Po wojnie w Wiskitkach w roku 1950 m mieszkały 1263 osoby.”

Fragment książki “800 lat Wiskitek” pod. red. Bogusława Nietrzebki

Skip to content